Category: Türkçe

Date:

Çinden Gelen Ürünlerde Virüs

Ticaretin küreselleştiği günümüzde yurtdışından sipariş vermek normal bir hal aldı. Birçok insan Aliexpress gibi birçok yabancı siteden sipariş vermekte. Son günlerde adını duymaya başladığımız ve Wuhan şehrinde başlayan Corona virüsü akıllarda soru işaretleri oluşturdu: acaba Çin'den, Aliexpress'ten gelen paketten bana virüs bulaşır mı? Konu hakkında uzmanlığım olmamakla beraber meraktan araştırdım. İşte bulduklarım.

Corona Virüsler

2019-nCoV adlı bu virüs Coronaviridae ailesine dahil. Uzmanların bu sebeple aynı ailedeki diğer Corona virüsler hakkında yapılan araştırmaları baz alarak yorumda bulunduğunu gördüm. Dediklerine göre bu virüsler vücut sıvıları aracılığıyla bulaşıyor. Yani birisinin hapşırması, öksürmesi gibi durumlarda havada asılı kalan parçacıklar içerisinde yaşayabiliyor. Siz bu parçacıkları ağız-burun-göz yoluyla alırsanız ya da elinizde buralara sürerseniz bulaşma gerçekleşiyor. Bununla birlikte SARS Corona virüs bulgularına göre laboratuvar koşulları dışındaki optimal koşullarda en fazla 4 gün dışkı içerisinde yaşayabiliyorlar. Vücut dışındaki kuru ortamlarda ise en fazla birkaç saat yaşar, çok şanslıysa birkaç günü geçemez. Çinden gelen kargoların da birkaç hafta sürdüğünü düşünürseniz bulaşma riski çok düşüktür diyorlar.

  • Çin'e çok yakın olan Malezya'da bir doktor kargolar en az 24 saatte ulaştığı için bulaşma ihtimali çok düşük diyor.
  • Minesota Sağlık Bakanlığı yetkilisine göre o kadar süre dayanamaz. Yalnız ikinci iddiaları olan havalimanında birisiyle temasla bu virüsü kapamazsınız iddiası tamamen saçma geldi. İnsanları panikten uzak tutmak için, seyahat etmekten vazgeçmemeleri için bunu yapıyorlarmış gibi geldi. Yorumları okuyacak olursanız insanlar da pek inanmamış.
  • Rus Epidemiolojist'e göre dış ortamda birkaç saat yaşayabilirler.
  • Sırp epidemiolojist Zoran Radovanovic'e göre virüsün yaşaması ortam koşullarına bağlı. Nemli, karanlık bir ortamda mı kaldı? Metal değil de plastik mi? Bunlara göre değişir ama bu virüs yüzeylerde saatlerce kalabilir, ancak günlerce değil.
  • BBC Sağlık Ekibine göre böyle bir risk olduğuna dair bulgu yok. Soğuk algınlığı virüsleri vücut dışında 24 saatten az süre hayatta kalabilirler. Mide virüsleri ise aylarca. Bu virüs için elimizdeki bulgular aile içi ya da sağlık çalışanı ile yakın temas ile bulaştığı yönünde.
  • Kanadalı enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Susy Hota'ya göre nesneler üzerinde saatler, belki günler boyu kalabilir. Bu yüzeye dokunup sonra elinizi göz/ağız/burnunuza götürürseniz virüsü kapabilirsiniz. Ne kadar süre dayanabileceğini bilmiyoruz. Hapşırma olmadığı durumdaysa enfekte kişi en fazla 2 metre çevresine yayabilir. Bu mesafeden hızlıca geçmek ciddi bir sorun oluşturmasa da bu alan içerisinde uzun süre kalmak hastalığı kapmanıza sebep olabilir. Bu sebeple aile içi gibi yakın temaslarda yayılım daha fazla.
  • Referans belirtmemiş olmakla birlikte Çin gazetesi Global Times, Çin Sağlık Kurulunun uygun koşullarda yüzey üzerinde 5 gün kadar yaşayabildiğini açıkladığını belirtti.

  • Güncelleme 1: Yakın zamanda önceki benzer virüslerin yaşam sürelerini derleyen bir makale yayınlandı. Bu makaleye göre yıllar önce Çin'de yayılan SARS Coronavirus'ün bir çeşidi, plastik üzerinde 9 güne kadar hayatta kalabiliyor. Bu ilk yapılan diğer açıklamalarla biraz çelişiyor gibi.

  • Güncelleme 2: The New England Jounal of Medicine dergisinde yayınlanan bir makaleye göre COVID-19, havadaki aerosollerde 3 saate kadar, bakır yüzeyde 4 saate kadar, kartonda 24 saate kadar, plastik ve çelik üzerinde 2-3 güne kadar yaşayabiliyor.

Peki bu virüs?

Yeni virüs, öncekilerin mutasyona uğramış bir hali. Kanadalı uzmanın belirttiği gibi bu sebeple dayanıklılığı hakkında net bir bilgimiz yok. Yetkililerin önceki Coronavirüsleri baz almaktan başka yapabilecekleri bir şey yok. Dikkat edecek olursanız tam da bu sebeple "kesinlikle mümkün değil" yerine "bulaşma ihtimali çok düşük" ya da "neredeyse imkansız" deniliyor. Yani uzmanlara göre uzun sürede gelen paketlerden belirgin bir bulaşma riski olduğuna dair elimizde bilimsel bulgu yok.

Hayır, bulgu olmaması bulaşamayacağı anlamına gelmez, 9 güne kadar yaşayan türevleri var, en kötü ihtimali düşünmek istiyorum mu diyorsunuz? Düşünelim.

İhtimaller neler?

Düşünmeniz gereken 2 aşama var.

Paketime (içine ve dışına) enfekte bir insan teması sonucu virüs bulaşmış mıdır?

İlk vaka 8 Aralık 2019'da Wuhan'da bir kişide görüldü. Ardından 31 Aralık'ta Wuhan'da 27 kişide sebebi bilinmeyen zatürre görüldü. Bu vakaların virüsle alakalı olduğu düşünülüyor. Wuhan dışındaki vakalar 13 Ocak itibariyle görülmeye başlandı. Çoğu da Wuhan'dan diğer bölgelere giden kişiler. 16-20 Ocak arası ivmelenmeye başlayan salgın binlerce kişiye yayıldı. Görüldü ki hiçbir semptom göstermeden 10-14 güne kadar vücutta kalabiliyor ve çevreye bulaşabiliyor. Semptomatik olmadığı durumları düşünecek olursak hesap yapmak zor. Ayın 16'sından sonra tespit edilen vakalar hızlanarak artmış durumda. Özetle yıl başından sonra risk arttı, 16'sından sonra çok daha arttı. Yayılma katsayısının 2.6 olduğu tahmin ediliyor. Yani her virüslü kişi ortalama 2.6 kişiye daha yayıyor. Bu da hızlı bir yayılım demek. Bu sebeple on milyonlarca kişilik şehirler karantina altına alındı, yayılımın yavaşlatılması amaçlanıyor.

Virüs bulaştıysa hala canlı mıdır?

Önceki Corona virüsleri baz alırsak çoktan ölmüş olması çok muhtemel. Ama "bilmediğimiz farklı bir dayanıklılık gösterir mi" endişesine sahipseniz ve garantici olmak istiyorsanız durum netleşinceye kadar birkaç hafta bekleyebilirsiniz.

  1. Bir süre siparişlerinizi askıya alabilir, iptal edebilirsiniz.
  2. Size gelen paketleri birkaç hafta (en az 10 gün) balkonunuzda açık havada bekletebilirsiniz.
  3. Paketi açık havada açarken (tam koruma sağlamasa da) maske ve eldiven kullanabilir ve içindekilere yüzey temizliği yapabilirsiniz. Bu tür virüslere karşı etkili olabilen maddeler alkol ve oksijenli su bazlı dezenfektan. Ancak elektronik ürünlere zarar verme riskleri var. Zarar görme riski olmayan ürünler içinse çamaşır suyu en garanti çözüm.

Peki ya Çin'den gelen turistler?

Onlar her yerde. İstanbul, Konya, Kapadokya, Kayseri gibi bölgeler başta olmak üzere ülkemizin birçok turistik noktasında görülebiliyorlar. Birçok hastanın semptom göstermeyeceğini düşünürsek havalimanındaki ateş taramaları sadece yayılımı az miktarda yavaşlatacaktır. Çin'den gelen kişiler (vatandaşımız ve turistler) ile onlarla yakın temasta bulunanlar, paketlerden daha büyük bir risk gibi görünüyor. Ayrıca maalesef birçok ürünümüzü Çin'den ithal ediyoruz. Bu sebeple siz almasanız alışveriş yaptığınız yerlerden birisi Çin'den alışveriş yapmış olacak. Neyse ki onların kargo ve gümrükleme süreleri muhtemelen 9 günü aşacaktır. Bununla birlikte şu an için ülkemizde görünür bir risk bulgusu olmadı. Paniklemek için ciddi bir neden görünmüyor. Sakin kalıp olanları takip etmekte ve gerekli hijyen önlemlerini almakta fayda var. 14 gün içerisinde durum netleşmeye başlar. Umarım yayılmadan kontrol altına alınır. Güncel durum şu siteden takip edilebilir.


Share: FacebookGoogle+Email


comments powered by Disqus